การเลิกบุหรี่อาจเป็นเรื่องยากสำหรับหลายคน โดยผู้ที่พยายามเลิกบุหรี่ มักมีอาการเหล่านี้ร่วมด้วย ได้แก่ หงุดหงิดง่าย โมโหง่าย เปรี้ยวปาก อยากสูบ เครียด นอนไม่หลับ ปวดหรือมึนศีรษะ หิวบ่อย ท้องผูก อาการเหล่านี้มักรุนแรงในช่วง 3-5 วัน หลังจากการหยุดสูบ แต่จะเกิดขึ้นในช่วงระยะเวลาสั้น ๆ เท่านั้น เมื่อเวลาผ่านไป อาการก็จะดีขึ้นจนหายเอง แต่ในระหว่างนี้ ผู้ที่พยายามเลิกสูบบุหรี่บางคน อาจต้องการตัวช่วย เพื่อให้ผ่านช่วงเวลาที่ยากนี้ไปให้ได้ ซึ่งสมุนไพรและผลไม้ชนิดต่าง ๆ เหล่านี้สามารถช่วยลดความอยากสูบบุหรี่ลงได้

สมุนไพรและผลไม้ที่ช่วยเลิกบุหรี่ มีอะไรบ้าง

1. หญ้าดอกขาว

เป็นสมุนไพรในบัญชียาหลักแห่งชาติปี 2555 ในกลุ่มยาพัฒนาจากสมุนไพรที่ช่วยลดความอยากบุหรี่ ข้อมูลทางเภสัชวิทยาของหญ้าดอกขาวที่มีส่วนช่วยลดความอยากบุหรี่ ได้แก่ สาระสำคัญที่ต้น ใบและรากของหญ้าดอกขาว คือ “โพแทสเซียมไนเตรท” ทำให้ลิ้นชา ช่วยลดอาการอยากบุหรี่ได้

การศึกษาด้านความปลอดภัยของผู้ที่รับประทานหญ้าดอกขาวในรูปแบบยาลดความอยากบุหรี่ พบว่า สมุนไพรชนิดนี้มีความปลอดภัยสูง แต่ควรอ่านฉลากและปฏิบัติตามคำแนะนำจากแพทย์อย่างเคร่งครัด โดยยาชนิดนี้ อาจส่งผลข้างเคียง ทำให้ปากแห้งและคอแห้งได้ นอกจากนั้น สมุนไพรชนิดนี้ยังมีโพแทสเซียมเป็นส่วนประกอบในปริมาณสูง ผู้ป่วยโรคหัวใจหรือไตวายควรปรึกษาแพทย์ก่อนตัดสินใจรับประทานเสมอ

2. กล้วยหอม

หลังเลิกบุหรี่อาจจะมีอาการหงุดหงิดง่าย หรือซึมเศร้าได้ ในกล้วยหอมจะมีสารตัวหนึ่งชื่อ “ทริปโตเฟน (tryptophan)” เป็นสารกระตุ้นที่ทำให้ร่างกายรู้สึกผ่อนคลาย อารมณ์สดใส และมีความสุขมากขึ้น

3. มะขามป้อม

ผลมะขามป้อมมีวิตามินซีและแทนนินสูง และมีรสเปรี้ยวฝาด จึงมีฤทธิ์ทำให้รสของบุหรี่เปลี่ยนไป และรู้สึกไม่อยากบุหรี่ อีกทั้งยังช่วยทำให้ร่างกายสดชื่นในผู้สูบบุหรี่ที่มีภาวะสูญเสียวิตามินในร่างกาย

ภาพจาก iStock

4. กานพลู

กานพลูมีฤทธิ์เป็นยาชาเฉพาะที่ การอมดอกกานพลูจะทำให้รู้สึกชาปากเล็กน้อย แก้ความอยาก และช่วยให้เลิกบุหรี่ได้ง่ายขึ้น และน้ำมันหอมระเหยของกานพลูยังช่วยทำให้ประสาทสงบ นอนหลับสบาย มีฟีโนลิก (phenolic) ที่ช่วยต้านอนุมูลอิสระ บรรเทาอาการไอ ช่วยระงับและดับกลิ่นปากอีกด้วย

5. โปร่งฟ้า

เมื่อเคี้ยวใบโปร่งฟ้า จะทำปฏิกิริยากับต่อมรับรส หากสูบบุหรี่หลังจากเคี้ยวใบโปร่งฟ้าไปแล้ว รสชาติของบุหรี่จะเปลี่ยนไป บางรายอาจมีอาการคลื่นไส้ อาเจียน และในที่สุดก็จะทำให้ไม่อยากสูบบุหรี่ไปเอง โดยนำใบโปร่งฟ้าสด 1-2 ใบ มาเคี้ยวทุกครั้งที่รู้สึกอยากสูบบุหรี่

6. มะนาว

ผลไม้เปรี้ยวจัด มีวิตามินซีสูง เปลือกมีรสเฝื่อน ซึ่งวิตามินซีในมะนาวจะช่วยเปลี่ยนรสชาติของบุหรี่ให้เฝื่อน ทำให้ไม่อยากสูบบุหรี่ และลดอาการอยากนิโคติน อีกทั้งยังช่วยขจัดคราบบุหรี่ได้อีกด้วย

วิธีการใช้ หั่นมะนาวติดเปลือกเป็นชิ้นเล็ก ๆ พอดีคำ เมื่อมีความรู้สึกอยากบุหรี่ให้กินมะนาวแทน โดยอมแล้วค่อย ๆ ดูดความเปรี้ยว จากนั้นเคี้ยวเปลือกอย่างช้า ๆ 3-5 นาที

หมายเหตุ : นอกจากมะนาวและมะขามป้อมแล้ว อาจใช้เป็นผลไม้ชนิดอื่นที่มีรสเปรี้ยว หรือมีวิตามินซีสูงแทนได้ เช่น ส้ม ฝรั่ง เสาวรส

ที่มา : คลินิกเลิกบุหรี่ งานพยาบาลป้องกันและส่งเสริมสุขภาพ พ.ศ. 2565 คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี มหาวิทยาลัยมหิดล